اوکراین در اقتصادهای جهان رتبه بالایی ندارد و در مقام ۵۶م قرار می‌گیرد، اما این کشور با توجه به موقعیتی که به منزله یکی از مهم‌ترین صادرکنندگان محصولات کشاورزی در جهان دارد، به خاطر حمله روسیه به آن ممکن است تا حدی بر اقتصاد جهان سایه اندازد. بیش از دو سوم خاک اوکراین را اراضی کشاورزی تشکیل می‌دهد و صادرات کشاورزی آن حدود ۱۱.۷ میلیارد دلار در سال است. اوکراین در هر سال بیش از ۴.۸ میلیارد دلار ذرت، ۳.۸ میلیارد دلار روغن آفتاب‌گردان، و ۳.۱۱ میلیارد دلار گندم صادر می‌کند.

اوکراین را بیهوده «سبد نان اروپا» لقب نداده‌اند، زیرا این کشور ۱۲ درصد از تولید گندم، ۱۶ درصد از تولید ذرت، و ۱۸ درصد از تولید جو در سطح جهان را به خود اختصاص داده است. در حالی که روسیه، چین، آلمان، لهستان، و ایتالیا شریکان تجاری اصلی اوکراین هستند، بسیاری از کشورهای عربی نیز مبادلات تجاری با اوکراین دارند و نزدیک به ۱۲ درصد از صادرات آن کشور به جهان عرب می‌رود.

اوکراین با ۱۸ کشور عربی مبادلات تجاری دارد. میزان این تجارت در سال ۲۰۲۰، بالغ بر ۶.۳ میلیارد دلار بوده است. واردات جهان عرب از اوکراین به ۹۲ درصد می‌رسد، در حالی که صادرات کشورهای عربی به اوکراین چیزی در حدود ۴۵۰ میلیون دلار در سال است. مصر، عربستان سعودی، عراق، امارات متحده عربی، مراکش، و تونس شش کشور مهم عربی هستند که سطح مبادلات تجاری بالایی با اوکراین دارند که در مجموع بالغ بر ۴.۶ میلیارد دلار در سال است. مصر با بیش از ۱.۶ میلیارد دلار واردات از اوکراین، که دو سوم آن را ذرت و گندم تشکیل می‌دهد، در صدر فهرست کشورهای عربی واردکننده از اوکراین قرار دارد. عربستان سعودی با واردات ۷۰۹ میلیون دلاری از اوکراین که بیشتر شامل گوشت، جو، و مواد معدنی است، رتبه دوم را در مشارکت تجاری اعراب و اوکراین دارد.

بنابراین، مصر در خط مقدم کشورهایی است که ممکن است امنیت غذایی‌اش تحت تاثیر جنگ روسیه و اوکراین قرار گیرد، به‌ویژه این که پس از روسیه، چین، لهستان، و ایتالیا، اوکراین از نظر صادرات محصولات کشاورزی در رتبه ششم قرار دارد. مصر بزرگ‌ترین واردکننده گندم در جهان است و حدود ۱۵ درصد گندم مورد نیاز خود را از اوکراین و ۵۵ درصد دیگر آن را از روسیه تامین می‌کند. به این معنی که حدود ۷۰ درصد گندم وارداتی مصر از دو طرف جنگ کنونی به دست می‌آید. از این رو، و در صورت به درازا کشیدن جنگ و افزایش تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه، امنیت غذایی مصر با چالش و خطر روبه‌رو ‌می‌شود. علاوه بر این، مصر نزدیک به ۳۴ درصد از ذرت مورد نیاز خود را با ارزش سالانه بیش از ۵۰۰ میلیون دلار، از اوکراین وارد می‌کند.

در واقع، آنچه به آن اشاره شد، برخی از تاثیرهای مستقیم احتمالی جنگ روسیه و اوکراین بر کشورهای عربی است، اما تاثیرهای غیرمستقیم این جنگ فراتر از چالش صادرات محصولات کشاورزی است، زیرا بسیاری از کشورهای عربی در زنجیره واردات خود، به منابع آهن و سنگ معدن و مواد معدنی صادراتی اوکراین وابسته‌اند و کمبود این مواد در درازمدت، بر صنایع کشورهای عربی تاثیر خواهد گذاشت. بنابراین، کشورهای عربی در صورتی که تا کنون هنوز اقدامی نکرده‌اند، باید در جست‌وجوی منابع جایگزین برای واردات از اوکراین و روسیه باشند تا از هرگونه تاثیر منفی ناشی از توقف و کاهش صادرات دو طرف درگیر در جنگ جلوگیری کنند.

برگرفته از روزنامه الشرق‌ الاوسط